Сунъий идрокнинг янги даври: Беруний номидаги UNESCO–Ўзбекистон халқаро мукофоти ва глобал ҳамкорлик

6 нoябр куни Самарқандда тарихий кунлардан бири бўлди. Шаҳар кўчалари қадимий илмий мерос ва замонавий технологиянинг уйғунлиги ҳисси билан тўлди. Шу куни Беруний номидаги UNESCO–Ўзбекистон халқаро мукофоти соҳиби бўлган олимлар эълон қилинди.

Бу мукофот 2023 йилда Президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан ташкил этилган бўлиб, унинг мақсади – сунъий идрокни ахлоқий ва инсонпарвар йўналишда ривожлантиришга ҳисса қўшадиган илмий изланишларни рағбатлантиришдан иборат.

Дунёнинг турли бурчакларидан келган илм-фан юлдузлари– Бразилия профессори Виржилио Августо Фернандес де Алмейда, Франциядан профессорлар Сюзан Перри ва Клаудиа Рода, шунингдек, Хитойнинг Синхуа университетидан Лан Сюэ, Женг Лян ва Цян Сяо – биринчи давра совриндорлари сифатида танлаб олинди. Улар нафақат ўз соҳаларида етакчи, балки СИни глобал ахлоқий рамкада ривожлантиришга кўплаб тадқиқотлар билан ҳисса қўшганлар. Бу танлов халқаро ҳамкорлик ва экспертлар мулоқотига қаратилган муҳим қадам бўлди.

Мукофот UNESCO Бош конференциясининг 43-сессияси доирасида топширилди. Шу муносабат билан “The UNESCO Courier” журналида махсус сон чиқди – у буюк олими Абу Райҳон Берунийнинг илмий меросига бағишланган бўлиб, инглиз ва ўзбек тилларида нашр этилди. Бу журнал UNESCO рақамли кутубхонасида сақланиб, келажак авлодлар учун қадрли манбага айланади.

Тарихий контекст шуни кўрсатадики, мукофот номи билан аталган ҳар бир тадбир нафақат замонавий технология ва сунъий идрокнинг ривожланишига ишора қилади, балки Ўзбекистоннинг илмий анъаналари ва дунё меросини боғлайди.

Абу Райҳон Беруний ўз замонида илмий методология, астрономия ва математикада беназир илмий ишлари билан ажралиб турган. Энди замонавий сунъий идрокни ривожлантириш йўлидаги ушбу мукофот эса қадимий илмий мерос ва замонавий технологиялар орасидаги узвий боғланишни таъкидлайди.

Беруний номидаги мукофот Ўзбекистонни сунъий идрок соҳасида халқаро майдонда эътироф этиш ва мамлакатни глобал илмий ҳамкорлик тармоғида етакчи мавқега кўтариш имконини беради. Бу нафақат илмий ютуқларни қадрлаш, балки ахлоқий ва ижтимоий масъулиятли технологияларни ривожлантиришда муҳим қадамдир.

Мазкур мукофот нафақат маҳаллий олимлар учун илҳом, балки бутун минтақадаги инновация ва технологик ривожланиш йўлида бир янги саҳифани очди. Шубҳасиз, бу мукофотнинг таъсири келгуси йилларда нафақат Ўзбекистон, балки жаҳон сунъий идроки саҳнасини ҳам ўзгартириши мумкин.