"Тарихий кун": АҚШ Ғазода тинчлик бўйича катта дастурни эълон қилди

АҚШ президенти Доналд Трамп ва Исроил бош вазири Бинямин Нетаняҳу Оқ уйда Ғазо можаросини ҳал қилиш бўйича тинчлик режасини муҳокама қилди.

Трамп томонлар “келишувга яқин” эканини ва бугун “тарихий кун” эканини айтди.

Қўшма матбуот анжуманида у Исроил раҳбарига Оқ уй ташаббусини қўллаб-қувватлагани учун миннатдорчилик билдирди. Унинг ривожланишида араб ва мусулмон давлатлари, Европа иттифоқчилари иштирок этдилар.

Таклиф 20 бандни ўз ичига олади: Ғазони қуролсизлантириш, ХАМАС инфратузилмасини демонтаж қилиш, маҳаллий полицияни тайёрлаш ва Исроил қўшинларини босқичма-босқич олиб чиқиш.

Шунингдек, гаровга олинганларни алмашиш ҳам кўзда тутилган: Исроил халқининг розилигидан кейин барча гаровга олинганлар 72 соат ичида озод этилиши керак. Шундан сўнг минтақага гуманитар ёрдам жўнатилади. Бунинг эвазига Исроил ҳукумати умрбод қамоқ жазосига ҳукм қилинган 250 нафар маҳбусни ва 2023 йил 7 октябрдан кейин ҳибсга олинган 1700 нафар ғазоликни озод қилади.

Шартларга рози бўлган ҲАМАС аъзоларига амнистия ва хавфсизлик ваъда қилинади. Рад этилган тақдирда, Исроил терроризмга қарши курашда АҚШдан тўлиқ ёрдам олади.

Ҳужжат “Тинчлик кенгаши” деб аталувчи ташкилотни — Ғазо секторини бошқариш вақтинча ўтказиладиган халқаро органни яратишни ўз ичига олади. Унинг таркибига Трамп, Буюк Британиянинг собиқ бош вазири Тони Блэйр ва исмлари кейинроқ эълон қилинадиган бошқа вакиллар киради.

Ғазо сектори аҳолиси қувиб чиқарилмайди ва Ғазо қўшнилари учун хавфсиз бўлади. Минтақада халқаро инвесторлар учун имтиёзли махсус иқтисодий зона ташкил этилиши режалаштирилган.

Трамп нутқи давомида Фаластиннинг бир қанча Европа давлатлари томонидан тан олинишини танқид қилди. У бу қарорни “аҳмоқлик” деб атади ва буни Ғарбнинг Яқин Шарқдаги воқеалардан чарчаганлиги билан изоҳлади.

Эслатиб ўтамиз, аввалроқ Франция, Испания, Ирландия, Португалия, Норвегия, Буюк Британия, Австралия ва бошқа бир қанча давлатлар Фаластинни тан олишини эълон қилган эди.

ҲАМАС келишув жараёнига расмий таклиф олгани йўқ. Айрим экспертларнинг қайд этишича, томонлар келишувга эришган тақдирда ҳам келишувнинг асосий бандлари айнан қай тарзда амалга оширилиши масаласи очиқ қолмоқда.

Трамп билан учрашуви чоғида Нетаняху Қатар бош вазири билан боғланиб, 9 сентябр куни Доҳага уюштирилган ҳужум ХАМАС етакчилигини йўқ қилишга қаратилгани учун узр сўради. У қурбонлар учун афсусда эканлигини билдирди ва Қатар суверенитетини бошқа бузмасликка ваъда берди.

ОАВ хабарларига кўра, мазкур узр сўраш АҚШ воситачилигидаги музокараларни қайта бошлашнинг асосий шартига айланди.