Украина кейинги 90 кун ичида сайлов ўтказа оладими?
Баъзи таҳлилчилар ҳозирги вазиятда сайлов ўтказиш сиёсий бўшлиқ ва тартибсизлик келтириб чиқаришини, бундан Россия фойда кўришини таъкидлашади.
Украина президенти Владимир Зеленский шу ҳафта, агар хавфсизлик таъминлаб берилса, мамлакат 60–90 кун ичида сайлов ўтказишга тайёр бўлиши мумкинлигини айтди. У бу орқали АҚШ президенти Доналд Трампнинг “Зеленский урушдан ҳокимиятда қолиш учун фойдаланмоқда” деган иддаоларига жавоб бермоқчи бўлди.
АҚШ президенти Доналд Трампнинг урушни тугатиш бўйича босими ортиб борар экан, Украина президенти Владимир Зеленский мамлакат сайлов ўтказишга тайёр эканини айтди, бироқ хавфсизлик асосий муаммо бўлиб қолаётганини таъкидлади.
“Бу сайлов ракета ҳужумлари остида қандай қилиб амалга оширилади? Савол шуки, улар қандай овоз беради?”, деди у.
“Мен АҚШни ва Европадаги ҳамкорларимизни очиқчасига мурожаат қиламан: сайловлар ўтказилиши учун хавфсизликни таъминлашда бизга ёрдам беринг.”
Украинада охирги сайлов қачон бўлган?
Зеленский 2019 йил апрел ойидаги президент сайловида катта устунлик билан ғалаба қозонган. Бир ой ўтиб қасамёд қилгач, у парламентни тарқатиб юборди ва 2019 йил июлда ўтказилган сайловда унинг “Халқ хизматчиси” партияси якка ўзи кўпчилик овозга эга бўлган.
2022 йил февралида Россия кенг кўламли босқинни бошлаганидан сўнг унинг мамлакатдаги мавқеи кескин ошди — аҳолининг 90% у билан бир фикрда эканини билдирган. Сўнгги икки йил ичида унинг мавқеи бироз пасайган бўлса-да, барқарорлигича қолмоқда.
Нега Украина 2019 йилдан бери сайлов ўтказмади?
Қисқа жавоб: Ҳарбий ҳолат бунга йўл қўймайди.
2024 йилда президент сайлови ўтказилиши керак эди. Аммо Россиянинг босқинидан кейин мамлакатни ҳимоя қилиш учун ҳарбий ҳолат жорий қилинди. У 90 кунлик муддатлар билан ҳозиргача узайтириб келинмоқда.
Зеленский ва бошқа расмийлар сайловлар фақат уруш тугагандан сўнг ва халқаро стандартларга мос шароит яратилганда ўтказилишини айтиб келишган.
Зеленский нега ҳозир сайловга тайёрмиз деяпти?
Бу мураккаб дипломатик вазият билан боғлиқ. Украина Трампнинг махсус вакили Стив Уиткофф ва куёви Жаред Кушнер бошчилигидаги тинчлик режаси бўйича таклифларнинг қайта кўриб чиқилган вариантини тақдим этишга тайёрланмоқда.
Дастлабки 28 банддан иборат режада Россияга жуда ён босилган деб танқид қилинган эди. Ҳозир у 20 бандга қисқартирилган, бироқ ҳудудий масала ҳал қилинмаган.
Трамп Зеленскийга босимни кучайтирмоқда, Украина эса ўз навбатида хавфсизлик кафолатларини талаб қилиб, АҚШни Россияни ўт очишни тўхтатишга мажбур этишга ундаяпти.
Нега Трамп ва Россия сайловларни талаб қиляпти?
2024 йилда Зеленскийнинг муддати тугаганидан бери Россия пропагандаси уни президентлик учун "мақбул эмас” деб атаб келади. Бу фикр баъзан АҚШ расмийларининг гапларида ҳам пайдо бўлган.
Энди Трамп Зеленскийни урушдан сайловларни ўтказмаслик учун фойдаланаётганликда айбламоқда.
Баъзи таҳлилчилар эса ҳозир сайлов ўтказиш сиёсий бўшлиқ ва тартибсизлик келтириб чиқаришини, бундан Россия фойда кўришини таъкидлашади.
Ҳақиқатан ҳам сайлов ўтказиш мумкинми?
Жуда қийин.
Чунки ҳудудларнинг бир қисми Россия томонидан оккупация қилинган. Ҳар куни дронлар, қанотли ва баллистик ракеталар шаҳарларни нишонга олмоқда.
Электр ва газ инфратузилмаси мунтазам ҳужумга учрамоқда. Пойтахт ва йирик шаҳарларда тез-тез электр узилиши натижасида қоронғулик содир бўлмоқда. Россия шарқда ҳудудларни босиб олишга уринишда давом этмоқда.
Бу шароитда халқаро стандартларга мос сайлов ўтказиш деярли имконсиз.