Ой ва бошқа самовий жисмлар учун ягона вақт стандарти яратилади

3 март куни Оқ уй NASA`га Ой ва бошқа самовий жисмлар учун ягона вақт стандартини яратишни буюрди. Қўшма Штатлар давлатлар ва хусусий компаниялар ўртасида ойга чиқиш пойгаси кучайиб бораётган бир пайтда фазода халқаро меъёрларни ўрнатишни мақсад қилган деб хабар беради Reuters агентлиги.

Бунга кўра, Оқ уйнинг Фан ва технология сиёсати бошқармаси (ОСТП) раҳбари фазовий агентликка 2026 йил охиригача АҚШ ҳукуматининг бошқа қисмлари билан ҳамкорликда нима қилиш кераклигини белгилаш режасини ишлаб чиқишни буюрган. Мувофиқлаштирилган ой вақти LTS деб аталади.

NASA`нинг космик алоқа ва навигация бўлими бошлиғи Кевин Коггинс интервьюда "Ерда бизда бўлган бир хил соат Ойда бошқа тезликда ҳаракат қилади", деди.

ОСТП раҳбари Арати Прабхакарнинг эслатмасида айтилишича, Ойдаги одам учун Ерга асосланган соат Ер кунига нисбатан ўртача 58,7 микросекундни йўқотади ва ой вақтини Ер вақтидан узоқлаштирадиган бошқа даврий ўзгаришлар билан бирга келади.

NASA яқин йилларда Ойга астронавтлар жўнатишни ва Марсга бўлажак миссиялар учун замин яратишга ёрдам берадиган илмий ой базасини қуришни мақсад қилган. Саъй-ҳаракатларга ўнлаб компаниялар, космик кемалар ва мамлакатлар жалб қилинган.

ОСТП расмийсининг таъкидлашича, ягона Ой вақти стандартисиз космик кемалар ўртасида маълумотлар узатиш хавфсизлигини таъминлаш ва Ер, Ой сунъий йўлдошлари, базалар ва космонавтлар ўртасидаги алоқа синхронлаштирилишини таъминлаш қийин бўлади.

Вақт ўртасидаги номувофиқликлар, шунингдек, хариталаш ва ойдаги ёки унинг орбитасидаги позицияларни аниқлашда хатоларга олиб келиши мумкин, деди расмий.

Ерда кўпчилик соатлар ва вақт зоналари Мувофиқлаштирилган универсал вақт ёки УТCга асосланган. Ушбу халқаро миқёсда тан олинган стандарт бутун дунё бўйлаб турли жойларда жойлаштирилган атом соатларининг кенг глобал тармоғига таянади. Улар атомлар ҳолатидаги ўзгаришларни ўлчайдилар ва охир-оқибат аниқ вақтни ташкил этадиган ўртача қийматни яратадилар.

ОСТП расмийсига кўра, Ой юзасида атом соатларини жойлаштириш керак бўлиши мумкин.

Расмий шунингдек, тижорат фаолияти ойгача кенгайиб бораётганлиги сабабли, операцияларни мувофиқлаштириш, транзакцияларнинг ишончлилигини таъминлаш ва ой савдоси логистикасини бошқариш учун ягона вақт стандарти муҳим бўлишини айтди.

Маълумот ўрнида, Хитой ўтган йили 2030 йилга бориб Ойга биринчи космонавтларини қўйиш ниятида эканини айтган. Январь ойида Япония Ойга космик кема қўйган бешинчи давлат бўлди. Ҳиндистон ўтган йили Ойнинг ўрганилмаган жанубий қутби яқинига космик кемани қўндирган биринчи давлат бўлди ва 2040 йилгача Ойга астронавт жўнатиш режасини эълон қилди.

"Қийин ой шароитида ишлаш учун зарур бўлган аниқлик ва чидамлиликни таъминлайдиган мос стандартни аниқлашда АҚШ раҳбарияти барча космосдаги давлатлар учун фойдали бўлади", дейилади ОСТП меморандумида.

Мувофиқлаштирилган Ой вақтини қандай амалга оширишни аниқлаш халқаро келишувларни талаб қилади ва бу мамлакатларнинг космосда ва ойда қандай ҳаракат қилишини ўз ичига олган Артемида келишуви деб номланган пактни имзолаган 36 давлат ўртасида бўлади. АҚШнинг коинотдаги икки асосий рақиби Хитой ва Россия Артемида келишувини имзоламаган.

Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Халқаро электралоқа иттифоқи мувофиқлаштирилган универсал вақтни халқаро стандарт сифатида белгилайди.