Исроилнинг ҳарбий муваффақиятлари сири нимада?

Яқин Шарқда уруш олови ўчмаяпти. 2023 йил 7 октябрда ҲАМАСнинг Исроил қишлоқларига ҳужумидан кейин Яҳудий давлати армияси ЦАХАЛ ипини узган қопағон ит каби Ғазо секторига ташланиб, 50 мингга яқин фаластинликни ўлдирди, қурбонларнинг аксарияти аёллар ва болалар. Ҳарбий авиация ва ракета зарбалари Ғазо секторини тиклаб бўлмас даражада вайрон қилди.

АҚШ ва Ғарб қўллаб-қувватлашидан ҳаволанган ваҳший яҳудий аскарлари халқаро ҳуқуқ қоидаларига тупургани етмагандек, оддий инсонийлик тамойилларини ҳам унутган. Ҳар қандай урушда ҳам тегилмайдиган журналистлар, шифокорлар ва халқаро ташкилотларнинг вакилларини ҳам ўлдирмоқда. 

Яҳудий давлати ҳукумати ҳатто БМТ бош котибини персон нон грата деб эълон қилди. БМТ низомини шу ташкилот минбарида туриб йиртиб ташлаган яҳудий давлати бош вазири Нетаняҳу буйруғи билан фаластинликларни геноцид қилаётган яҳудий армиясининг қилмишларини ҳайвонга менгзалса, ҳайвон ҳам хафа бўлади. Чунки ҳатто энг ваҳший ва йиртқич ҳайвонда ҳам принциплар ва меҳр-шафқат бор. Сабаби эса оддий: яҳудийлар ўзларини дунёдаги энг мукаммал, олий ва улуғ миллат деб билади, бошқаларни одам ҳисобламайди. Нетаняҳунинг фаластинликларни ва ливанликларни ҳайвондан баттар хор қилиб қираётганини фақат шу мафкура билан тушунтириш мумкин. Бундай нотўғри, кулгили ва ифлос мафкура олдида фашистлар ҳам тан бериб, уялиб қолган бўлса керак.

“Ҳизбуллоҳ”га нима қизиғи бор?

Ғазо секторидаги можароларга Эрон ва унинг прокси тузилмаси бўлмиш “Ҳизбуллоҳ” ҳам “очко” олиш, ўзининг азалий душманидан қасос олишга баҳо сифатида қарамоқда. Ҳизбуллоҳ отган ракеталар фақат Ғарбий соҳилдаги бир фаластинлик ишчини ўлдирди холос, бирорта ҳам яҳудийларга зарар етказа олмади. Чунки АҚШ ва Ғарб, ҳатто араб давлатлари ҳарбийлари ҳам шиа тузилмалари отган ракеталарнинг Исроилга зарарини камайтириш учун хизмат қилмоқда.

2024 йил сентябрида Исроил Ҳизбуллоҳ ва унинг иттифоқчиларига қарши операцияни давом эттириб, Яқин Шарқда муҳим ҳарбий муваффақиятларни намойиш этди, афсуски. Aсосий воқеа Ҳизбуллоҳ раҳбари Ҳасан Насруллоҳнинг йўқ қилиниши бўлди, бу аниқ разведка ва унинг Байрутдаги бункерини ялпи бомбардимон қилиш билан амалга оширилди. Бу Ҳизбуллоҳнинг мувофиқлаштириш имкониятларини жиддий равишда заифлаштирди.

Исроил, шунингдек, Ливандаги шиа жангарилари ва Яман хусийларига ҳам қарши баравар уруш олиб бормоқда.

АҚШ эса минтақадаги кескинлашувга муносабат билдириб, ўз иттифоқчиси бўлмиш Яҳудий давлатини ҳимоя қилиш учун қўшимча ҳарбийларини жўнатди. Вашингтон Исроилнинг ҳаракатларини қўллаб-қувватлашини билдирди, бироқ кенг кўламли можаронинг олдини олиш учун вақтинчалик сулҳ тузиш имкониятини ҳам таклиф қилди. АҚШ президентлигига демократик партиядан номзод Камала Ҳаррис эса АҚШ Исроилни ҳимоя қилиш учунг жангга кирмаслигини айтди.

«Менинг фикримча, Америка қўшинлари Исроилни ҳимоя қилмайди ва минтақага кирмайди. Эроннинг АҚШ манзилига таҳдидлари, бизнинг ва минтақадош иттифоқчиларимизнинг манфаатларини жиддий қабул қилиш керак. Менинг Исроил ўзини Эрондан мустақил равишда ҳимоя қила олишга бўлган ишончим ўзгаргани йўқ», деган Ҳаррис.

Исроилнинг муваффақият омиллари:

1. Юқори разведка имкониятлари: АҚШ ва Ғарбнинг текин маблағлари ва тайёргарликдан ўтказиши ёрдамида шаклланган Исроил разведка идоралари жуда кучли ишлайди. Ракета ва авиация зарбаларининг аниқлиги ҳам кучли разведка шарофати билан таъминланди. Бу минимал йўқотишлар билан операцион мақсадларга эришиш имконини берди. Эрон ва эронпарраст шиа жангарилари юқори мартабали раҳбарларининг осон йўқ қилинаётгани ҳам яҳудий давлати разведкасининг муваффақияти. Эронликлар орасида шакллантирган кенг кўламли ва самарали агентура тармоғидан барча сирлардан ва маълумотлардан ўз вақтидан хабар топиш, ўз операцияларини муваффақиятли амалга ошириш учун фойдаланмоқда.

Эроннинг собиқ президенти Аҳмадинажоднинг айтишича, Эронда Исроилга қарши махфий департамент тузилган. Бироқ кейинчалик ҳатто шу департамент бошлиғи ҳам Исроил разведкасининг агенти бўлиб чиққан.

Ҳатто “Исроил разведкаси 7 октябрдаги ҲАМАС ҳужумини олдиндан билмай қолди”, деган киноялар ҳам асоссиз экани аён бўлмоқда. Демак, Исроил разведкаси 7 октябр ҳужумини олдиндан билган, бироқ бунга йўл қўйиб берган. Ҳатто экспертларнинг айтишича, ҲАМАС ҳам аслида Исроил разведкаси томонидан, Фаластин озодлик ҳаракатига қарши ташкилот сифатида тузилган ва Фаластиннни иккига – Ғазо сектори ва Ғарбий соҳил қисмига бўлиб ташлашга хизмат қилган.

2. Илмий-технологик устунлик. АҚШ ва Ғарбнинг молиявий ҳамда ҳарбий техникавий ёрдамида натижасида Исроил барча соҳаларда технологик муваффақиятларга эришган. Яҳудий давлатининг разведка ёрдами ҳамда технологик устунлиги ёрдамида 17 сенятбр куни Ҳизбуллоҳ жангарилари тутаётган пейжерларни портлатиб юборилди - 37 киши ўлди, 100 дан зиёд одам яраланди. Кейинчалик эса бу портлаткич модда ўрнатилган пейжерлар Яҳудий давлати разведкасининг махсус операцияси доирасида шиа жангарилари томонидан оммавий сотиб олинган ва мансабдорлар шу пейжерлар билан таъминланган. Чунки уяли алоқа телефонлари ва уларни ишлатаётган одамнинг локациясини сунъий йўлдош ва бошқа технологиялар ёрдамида аниқлаш осон. Пейжерлар эса бу жиҳатдан хавфсизроқ эди.

2. Замонавий ҳаво ҳужумига қарши мудофаа тизимлари: Исроил Эроннинг ракета ҳужумларини муваффақиятли қайтарди, учирилган ракеталарнинг муҳим қисмини тутиб олди.

3. Халқаро ёрдам: AҚШ ва Европа можаро кўламини минималлаштиришга ҳаракат қилса-да, “Исроилнинг ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқини тан олади ва дипломатик ёрдам беради”.

Ҳизбуллоҳнинг муваффақиятсизлик сабаблари

2024 йил сентабр ва октябр ойларида Эроннинг шиа прокси гуруҳлари, жумладан, Ҳизбуллоҳ, мамлакатнинг шимолий ҳудудларини беқарорлаштириш ва ИДга (Исроил армияси) босимни кучайтиришга фаол уринишларига қарамай, Исроилга қарши курашда катта муваффақиятсизликларга дуч келди. Муваффақиятсизликнинг асосий сабабларидан бири Исроилнинг муваффақиятли тактикаси ва стратегик тайёргарлиги, шунингдек, Ҳизбуллоҳнинг юқори мартабали қўмондонларини йўқ қилиш ва уларнинг инфратузилмасини йўқ қилиш каби мувофиқлаштирилган разведка операциялари билан боғлиқ.

Қолаверса, муваффақиятсизликнинг энг катта сабаби – минтақадаги Исроил рақибларининг орасида якдиллик йўқ. Араблар ва форслар, суннийлар ва шиалар, турклар ва форслар... хуллас ҳеч ким бирикишга, ягона мушт бўлишга рози бўлмайди. Демакки, Исроил агрессиясига қарши тура олишга қодир ягона ҳарбий-сиёсий стратегия ҳам йўқ.

Айниқса, араб мамлакатлари томонидан етарлича ёрдам кўрсатилмаган. Вазият кескинлашганига қарамай, ҳеч бир йирик араб давлати, жумладан Саудия Aрабистони ва БAA Ҳизбуллоҳга тўғридан-тўғри ҳарбий ёрдам кўрсатмади. Эроннинг минтақадаги таъсири заифлашиб, Яқин Шарқдаги шиа прокси гуруҳлари имкониятларини чекланишидан араблар ҳам турклар манффатдор эканидан кўз юмиб бўлмайди. Сўнгги йилларда кучайган сиёсий ва ҳарбий яккаланиш ҳам Ҳизбуллоҳнинг муваффақиятсизликларига сабаб бўлди.

Аммо Ҳизбуллоҳнинг энг катта камчилиги – бу унинг асил мақсади ва баёнотлари ўртасидаги мувофқиликнинг йўқлиги бўлса керак. Чунки, таҳлилчиларнинг фикрича,  Эрон ва эронпараст гуруҳларнинг жангарилари мусулмонлар ёки Фаластин манфаатлари учун курашмаяпти – улар шиаларнинг минтақадаги ҳукмронлигини таъминлаш учун курашяпти.

Энди нима бўлади?

Эҳтимол, келгуси ойларда Исроил Ливандаги Ҳизбуллоҳнинг асосий инфратузилма объектларини фаол равишда йўқ қилишда давом этади. Ташкилот қаршилик кўрсатишда Исроил шимолига зарба беришда давом этаётган бўлса-да, қўмондонлар ва инфратузилма бўйича стратегик йўқотишлари уни сезиларли даражада ҳимоясиз қолдиради. AҚШ ва Европа Иттифоқининг ўт очишни тўхтатишга чақириш бўйича ўсиб бораётган дипломатик саъй-ҳаракатлари кескинлашувни вақтинча секинлаштириши мумкин, аммо вазиятнинг тўлиқ барқарорлашишини кутмаслик керак. Исроилнинг тинчиб кетишини ҳам кутмаслик керак.

Зеро, Исроилнинг азалий тактикаси шундай: фаластинликлар маҳалласига дабдурустдан, арзимаган баҳона билан бостириб кириб, тинч ва қуролсиз аҳоли вакилларини қамоққа олади, калтаклайди ва ҳақорат қилади. Кейин бирорта қуролсиз фаластинлик бола тош отса, “мана, бизга террор хавф соляпти, ҳужум қилишяпти” деб бутун дунёга жар солади, тулкилик ва шаллақилик қилиб ўзини жабрдийда қилиб кўрсатади, АҚШ ва Ғарбдан навбатдаги йирик молиявий ва ҳарбий ёрдам олади. Кейин эса танклар ва авиация билан фаластинлик устига бостириб кириб, минглаб бегуноҳ фаластинликларни қириб ташлайди. Умуман олганда, яҳудийлар динига кўра, Фаластин ерлари - яҳудийларга “ваъда қилинган ер”, бу ерда фақат улар яшашга ҳақли эмиш. Шу боис, яҳудий давлатининг олий мақсади битта – фаластинликларни бутунлай қириб ташлаб ёки кўчириб юбориб, “тозаланган” ҳудудга яҳудийларни кўчириб келиш, бутун минтақани яҳудийлар ҳукмронлигига ўтказиш, Фаластин давлати тузилишига йўл қўймаслик холос. Қолган барча баҳона ва вайсашлар шунчаки кўзбўямачилик. Демакки яҳудий давлати бор экан, уни АҚШ ва Ғарб дастаклашда давом этаверар экан, Яқин Шарқда тинлик ва осойишталик ўрнатилмайди. Яҳудий давлати ўз олий мақсадига эришмагунича ваҳшийликларини ва қонхўрликларини давом эттираверади.