“Замонавий қуллик”: мажбурий меҳнат ёки мажбурий никоҳни бошдан кечираётганлар

2023 йилги Глобал қуллик индексига кўра, Шимолий Корея, Эритрея ва Мавритания дунёда замонавий қулликнинг энг юқори тарқалишига эга, бу беш йил аввалги сўнгги сўровдан буён глобал миқёсда вазиятнинг "ёмонлашганини" кўрсатади.

Янги эълон қилинган ҳисоботда айтилишича, 2021 йилда 50 миллионга яқин одам "замонавий қуллик шароитида яшаган", бу муаммо охирги марта аниқланган 2016 йилга нисбатан 10 миллионга ошган. Айни даврда 28 миллионга яқин киши мажбурий меҳнатга жалб қилинган ва 22 миллион киши мажбурий никоҳда яшамоқда.

Вазият "ортиб бораётган ва мураккаброқ қуролли можаролар, атроф-муҳитнинг кенг тарқалган деградацияси фонида" ва бошқа омиллар қаторида коронавирус пандемияси таъсирида ёмонлашган, дейилади тадқиқот ҳужжатларида.

Walk Free инсон ҳуқуқлари хайрия ташкилоти томонидан тузилган ҳисоботда замонавий қулликка "мажбурий меҳнат, мажбурий ёки қуллик билан турмуш қуриш, қарзга қарамлик, мажбурий тижорий жинсий эксплуатация, одам савдоси, қулликка ўхшаш амалиётлар ва болаларни сотиш ва эксплуатация қилиш" дея таъриф беради.

Ҳисоботда айтилишича, ушбу мезонга кўра, авторитар Шимолий Корея замонавий қулликнинг энг юқори тарқалишига эга (1000 кишига 104,6 киши).

Ундан кейинги ўринларни Эритрея (90,3) ва Мавритания (32) эгаллаган бўлиб, улар 1981 йилда дунёда ирсий қулликни ноқонуний қилган охирги давлатга айланди.

Замонавий қуллик энг кўп тарқалган 10 та давлат баъзи умумий хусусиятларга эга, жумладан, уларда "фуқаролик эркинликлари ва инсон ҳуқуқлари учун чекланган ҳимоя" устувор.

Биринчи ўнталикка кирган бошқа давлатлар “Суриядан миллионлаб қочқинларни қабул қилган Туркия”, Тожикистон, Россия ва Aфғонистондир.

Мажбурий меҳнат кам даромадли мамлакатларда кўпроқ тарқалган бўлса-да, бу юқори даромадли мамлакатлар талаби билан "чуқур" боғлиқ, дейилади ҳисоботда.

Барча мажбурий меҳнат ҳолатларининг учдан икки қисми глобал таъминот занжирлари билан боғлиқ.

Ҳисоботда айтилишича, Европа Иттифоқи ва дунёнинг 19 та етакчи иқтисодиётидан иборат G20 давлатлари айни пайтда мажбурий меҳнат ёрдамида ишлаб чиқарилган, жами 354 миллиард доллар қийматдаги маҳсулотларни импорт қилади.

Энг кўп мажбурий меҳнат жалб этиладиган соҳалар – электроника, ундан кейин кийим-кечак, палма ёғи ва қуёш панеллари ишлаб чиқариш ҳисобланади.

“Замонавий қуллик жамиятимизнинг барча жабҳаларига сингиб кетган. У кийимларимизни тикади, электроникани ёритади ва таомларимизни зиравор қилади ", деди гуруҳ асосчиси Грейс Форрест.

“Замонавий қуллик замирида ҳаддан ташқари тенгсизликнинг намойиши ётади. Бу ҳар қандай жамиятдаги ҳокимиятга ойна тутувчи кўзгудир ", дея қўшимча қилган Форрест.