Байден дефолтга йўл қўймаслик учун 14-тузатишни қўллашга тайёр эмас
Президент Жо Байден АҚШ қарзлари бўйича дефолтга тушмаслиги учун ҳали 14-тузатишни қўллашга тайёр эмаслигини билдирди. Бироқ экспертлар Байденнинг бу ишга қўл уриш эҳтимоли борлигини айтишмоқда. "Ҳали бунгача етиб бормадим", — деган Байден MSNBCга берган интервьюсида.
Бу масалада иккига бўлинган АҚШ Конгрессининг федерал ҳукумат қарзининг энг юқори чегарасини 31,4 триллион доллар ҳажмига кўтариши учун шунчаки вақт етишмайди. АҚШ Молия вазири эса Ғазна 1 июндаёқ қарзларни тўлашга қодир бўлмай қолиши мумкинлигидан огоҳлантирмоқда.
Соҳадаги айрим экспертларнинг айтишича, агар Конгресс зарур чоралар кўрмаса, Байденда фақат битта имконият – яъни АҚШ ўз қарзларини тўлашда давом эта олиши учун 14-тузатишни қўллаш қолади холос.
Гап шундаки, 1861-1865 йиллардаги Фуқаролар урушидан кейин қабул қилинган 14-тузатишда “Америка Қўшма Штатлари қарзининг ҳақиқийлиги шубҳа остига олинмайди” дейилган.
Байден ҳамда АҚШ Конгрессидаги етакчи республикачилар ва демократлар сешанба куни йиғилишиб, уч ойдан бери тўхтамаётган бу мунозара ва можарога чек қўйишмоқчи. Можаро эса федерал қарз юқори чегарасини белгилаш ва ой охииида вайронкор дефолтдан қутулиб қолиш устида кетяпти.
Ҳар икки томон ҳам аниқ позицияларини намойиш этишмоқда: Байден федерал ҳукумат ўрнатган қарз олиш лимитини кўтариш тарафдори. Республикачи вакиллар палатаси спикери Кевин Маккарти эса унинг палатаси муаммони ҳал қилиш учун харажатларни қисқартиришни кўзда тутмайдиган ҳар қандай ечимни рад этишини айтмоқда.
Шу ўринда қўшимча қилиш жоизки, АҚШ ўз тарихи давомида ҳеч қачон дефолтга учрамаган. Ҳатто АҚШнинг бюджети доимий барқарор дефицитга эга бўлиб келаётгани ҳам дефолт хавфини туғдирмайди. АҚШ бюджетида фақатгина 2001 йилда профицит кузатилган холос. Ундан кейин эса АҚШнинг ҳарбий амалиётлари, мувозанатлашмаган харажатлар ва короновирус пандемияси туфайли, мамлакат бюджетида доимо дефицит кузатилади.
Феврал ойида АҚШнинг қарзи “юбилей” кўрсаткич – 30 триллион доллардан ошди.
АҚШни энг кўп қарздор қилган давлатлар рўйхатининг бошида 1199,8 млрд. доллар кўрсаткич билан Япония туради. Иккинчи ва учинчи ўринларда эса Хитой (971,8 млрд. доллар) ҳамда Буюк Британия (644,7 млрд доллар) туради.
Шунга қарамасдан, барча давлатлар ва ҳатто АҚШ фуқаролари ва тадбиркорлари ҳам АҚШ ҳукуматига бажонидил қарз беришади. Чунки АҚШ ЯИМи бутун дунё ЯИМнинг 25 фоизига. 1960 йилларда эса ҳатто 60 фоиз даражасида бўлган. Яъни бутун дунё иқтисодиётининг ярмидан зиёди АҚШ ҳиссасига тўғри келган.
