Razvedkachilardan alamzada Tramp

AQShning 47-prezidenti Donald Tramp lavozimga kirishishi bilanoq davlat xizmatidan ommaviy boʻshatishlarni boshladi. Bir hafta ichida yuzlab mansabdor shaxslar, jumladan, Senat tomonidan tasdiqlangan inspektorlar, Davlat departamenti va Milliy xavfsizlik kengashi xodimlari ishdan chetlatildi.

Tramp davlat apparatini samarasiz deb hisoblaydi va u oʻz islohotlarini amalga oshirishda maʼmuriy toʻsiqlarga duch kelishidan xavotirda. Biroq, koʻplab siyosatshunoslarning fikricha, xodimlarning bunday ommaviy boʻshatilishi tajribali mutaxassislarning yetishmovchiligiga olib kelishi va prezidentning oʻzi rejalashtirgan oʻzgarishlarni amalga oshirishni qiyinlashtirishi mumkin.

Shtatdagi qisqarishlar bilan birga, byudjet mablagʻlarini tejash maqsadida xorijiy davlatlar va tashkilotlarga koʻrsatilayotgan moliyaviy yordam koʻlami ham kamaytirilmoqda. Hatto AQSh JST va boshqa xalqaro tashkilotlar hamda Parij iqlim bitimi kabi kelishuvlardan ham chiqib ketyapti.

Tramp razvedka hamjamiyatidan hamon xafa

Bunday islohotlar barcha davlat idoralari qatorida Amerika razvedka hamjamiyati “boshiga ham kelgan toʻy”. Farqi shuki, Tramp nafaqat iqtisodiy tejamkorlik bois, balki oʻziga xos shaxsiy adovati gʻarazi yoʻlida ham maxsus xizmatlarga “tish qayrab yuribdi”.

Boisi, Donald Tramp 2016 yilgi saylovlarda Rossiyaning ehtimoliy aralashuvi haqidagi iddaolar uchun hali ham mamlakatning razvedka hamjamiyatidan ranjib qolgan. Bu haqda Bloomberg agentligiga bergan intervyusida sobiq MRB xodimi Pol Pillar maʼlum qildi.

Bloomberg’ning xabar berishicha, AQShdagi ayrim sobiq razvedka xodimlari mamlakatning maxsus xizmatlari prezident Tramp tomonidan davlat apparatini qisqartirish siyosati doirasida yangi nishonga aylanishi mumkinligidan xavotirda.

Ayni paytda, Milliy xavfsizlik agentligi (NSA) va Markaziy razvedka boshqarmasi (MRB) Ilon Mask boshchiligidagi AQSh hukumatining samaradorligini oshirish agentligi (DOGE – Department of Government Efficiency) tomonidan bevosita tekshiruvga uchramagan. Biroq sobiq agentlik xodimlari bunday nazorat tez orada razvedka xizmatlariga ham taʼsir qilishi mumkinligini taʼkidlashmoqda.

"Hozirgi Oq uy razvedka idoralariga nisbatan yumshoq munosabatda boʻlishini kutish uchun hech qanday asos yoʻq", – dedi Jorjtaun universiteti huzuridagi Strategik tadqiqotlar markazi xodimi Pol Pillar.

Uning soʻzlariga koʻra, Tramp hali ham AQSh razvedka agentliklariga nisbatan ishonchsizlik bilan qaraydi. Sababi, 2016 yildagi prezidentlik saylovlarida Rossiya uning gʻalabasini taʼminlashga harakat qilgani haqidagi daʼvolar aynan razvedka xizmatlari tomonidan tarqatilgan edi.

Adolat emas, sadoqat!

MRBning sobiq xodimi Emili Xarding ham razvedka xizmatlari qatʼiy “tozalashlar”ga uchrashi mumkinligidan xavotirda. Ayniqsa, prezident maʼmuriyatiga yoqmaydigan hisobotlarni taqdim etuvchi xodimlarning ishdan olinish ehtimoli katta.

"Ayrim haddan tashqari faol amaldorlar yomon xabarlarni hukumatga nisbatan noloyallik (sadoqatsizlik) deb qabul qilishlari mumkin. Agar razvedka xodimlari mustaqil tahlillarning qabul qilinmasligini his qilsalar, bu butun tizim uchun demotivatsiya taʼsirini keltirib chiqaradi", – dedi Xarding.

Joriy yilning yanvar oyida Oq uy koʻplab fuqarolik federal idoralari xodimlariga bir necha oylik ish haqi evaziga ixtiyoriy ravishda ishdan boʻshatilishni taklif qildi. Hozircha bu taklifdan foydalangan amaldorlar soni unchalik katta emas.

Garchi bu chora razvedka agentliklariga taalluqli boʻlmasa-da, MRB direktori Jon Retkliff oʻz xodimlariga xuddi shunday taklif bergan. Politico gazetasining xabar berishicha, bu kabi ogohlantirishlar Qoʻshma Shtatlar Mudofaa vazirligi Razvedka boshqarmasi, Milliy geofazoviy razvedka agentligi, Milliy harbiy razvedka boshqarmasi, ANB, Milliy razvedka direktori devoni, MRB va FQBning fuqarolik xodimlariga ham yuborilgan. Biroq Bloomberg bu maʼlumotni tasdiqlamadi.

USAID – eng katta qurbon

Hozircha Ilon Mask tomonidan amalga oshirilayotgan islohotlardan eng koʻp jabr koʻrgan agentlik AQShning Xalqaro taraqqiyot agentligi (USAID) boʻldi. Agentlikning faoliyati deyarli toʻxtatildi, xodimlar soni 10 mingdan 294 nafargacha kamaytirilishi rejalashtirilgan edi.

Biroq keyinchalik federal sud Trampning bu buyrugʻini bekor qildi va agentlikning avvalgi maqomini tikladi.

Azaliy adovat

Taʼkidlash joiz, 2017 yilda AQSh prezidenti Donald Tramp oʻzining birinchi prezidentlik muddatida ham razvedka jamiyatini isloh qilishni rejalashtirgan edi. Uning fikricha, milliy razvedka xizmati "quvvatlangan va siyosiylashtirilgan" edi. Shuning uchun, u markaziy razvedka boshqarmasi (MRB)ning Virjiniyadagi shtab-kvartirasidagi xodimlar sonini qisqartirish va xorijdagi xodimlar sonini oshirishni muhokama qilgan.

Shu bilan birga, Trampning siyosiy raqiblari va baʼzi ekspertlar, u razvedka jamiyatini oʻz siyosiy manfaatlariga moslashtirishga harakat qilishi mumkinligidan xavotirda. Bu, oʻz navbatida, razvedka maʼlumotlarining mustaqilligi va ishonchliligini taʼminlashda muammolarga olib kelishi mumkin.

Hozirgi vaqtda, Trampning razvedka jamiyatiga oid aniq islohotlari haqida rasmiy maʼlumotlar mavjud emas. Ammo, uning avvalgi izlanishlari va siyosiy pozitsiyalari asosida, u razvedka agentliklarini qayta tashkil etish va ularning samaradorligini oshirishga intilishini davom ettirishi mumkin.

Shuningdek, Trampning razvedka jamiyatiga oid islohotlari, AQShning tashqi siyosatini va xavfsizlik strategiyasini qayta koʻrib chiqishga olib kelishi ham ehtimoldan xoli emas. Bu esa xalqaro munosabatlarda yangi dinamika va oʻzgarishlarga sabab boʻlishi turgan gap.

Donald Trampning qayta prezidentlikka saylanishi, AQShning razvedka jamiyatida yangi islohotlarning jadal boshlanishiga olib kelishi mumkin. 2016-2020 yillar davomida Trampning razvedka sohasida olib borgan siyosati va nazariy fikrlari oʻtgan muddatdagi oʻzgarishlarga ishora qilgandi. Uning pozitsiyalariga koʻra, AQShning razvedka tizimini yanada iqtisodiy, texnik va maʼmuriy jihatdan tahrir qilish kerak, chunki, u bu tizimning bugungi kundagi samaradorligidan qoniqmagan.

Alohida koʻrsatish joiz, Trampning bu safargi prezidentlik muddatida razvedka jamiyatidagi islohotlar yanada aniq va tiniq boʻlishi kutilmoqda:.

Soddalashtirish va markazlashtirish

Tramp oʻzining prezidentligi davomida razvedka jamiyatini soddalashtirish va markazlashtirishni maqsad qilgan. Uning fikricha, bu tizimdagi ortiqcha byurokratiya va tashqi xavflarga nisbatan yetarlicha tezkor va samarali harakat qilishni taʼminlamaydi. Trampning ishonchli maqsadi – razvedka tizimini takomillashtirish, tashkilotlar orasidagi kommunikatsiyani yaxshilash va oʻziga xos imtiyozlarni eʼlon qilish edi.

Maʼlumotlarning siyosiylashtirilishidan xoli boʻlish

Trampning tashqi siyosatdagi qarashlari va ichki siyosatiga taʼsiri bilan AQSh razvedka jamiyatining bir qancha aʼzolari ortida siyosiylashtirilish muammolariga olib kelgan. Tramp istagan islohotlardan biri – razvedka maʼlumotlarini siyosiy manfaatlardan uzoqlashtirishdir. Maʼlumotlarning haqiqiyligini saqlab, ularni umumiy xavfsizlik manfaatlari uchun ishlatish zarur.

Hamkorlikni kuchaytirish

Tramp davlatlar orasidagi razvedka hamkorligini kuchaytirishga ham alohida eʼtibor qaratadi. Xalqaro xavfsizlikka tahdidlar yanada globallashganini nazarda tutib, Tramp milliy razvedka agentliklarini va xalqaro sheriklar bilan koʻproq hamkorlik qilishga chaqirmoqda. Bu oʻzgarishlar AQShning xavfsizligini mustahkamlash va yangi tahdidlarga samarali qarshi kurashishga yordam beradi.

Yangilikka va innovatsiyaga eʼtibor

Hozirgi kunda razvedka jamiyati tezkorlik va innovatsiyalar talab qilmoqda. Donald Tramp raqobatbardoshlikni saqlab qolish uchun tahlil va tadqiqotlarda yangi texnologik imkoniyatlardan foydalanishga harakat qiladi. Sifrovizatsiya, sunʼiy intellekt va yangilangan xavfsizlik platformalari razvedka agentliklarining asosiy ishini tashkil etishda muhim omilga aylanmoqda.

Xulosa

Xulosa qilib aytganda, Donald Trampning AQSh prezidenti sifatidagi ikkinchi muddatida razvedka jamiyatidagi islohotlar, uning avvalgi pozitsiyalari va siyosiy maqsadlariga asoslanib, yangi shakl va mazmunga ega boʻlishi kutilmoqda. Bu islohotlar, AQShning ichki va tashqi siyosatini shakllantirishda muhim ahamiyatga ega boʻlishi mumkin.