Oy va boshqa samoviy jismlar uchun yagona vaqt standarti yaratiladi

3 mart kuni Oq uy NASA`ga Oy va boshqa samoviy jismlar uchun yagona vaqt standartini yaratishni buyurdi. Qoʻshma Shtatlar davlatlar va xususiy kompaniyalar oʻrtasida oyga chiqish poygasi kuchayib borayotgan bir paytda fazoda xalqaro meʼyorlarni oʻrnatishni maqsad qilgan deb xabar beradi Reuters agentligi.

Bunga koʻra, Oq uyning Fan va texnologiya siyosati boshqarmasi (OSTP) rahbari fazoviy agentlikka 2026 yil oxirigacha AQSh hukumatining boshqa qismlari bilan hamkorlikda nima qilish kerakligini belgilash rejasini ishlab chiqishni buyurgan. Muvofiqlashtirilgan oy vaqti LTS deb ataladi.

NASA`ning kosmik aloqa va navigatsiya boʻlimi boshligʻi Kevin Koggins intervyuda "Yerda bizda boʻlgan bir xil soat Oyda boshqa tezlikda harakat qiladi", dedi.

OSTP rahbari Arati Prabxakarning eslatmasida aytilishicha, Oydagi odam uchun Yerga asoslangan soat Yer kuniga nisbatan oʻrtacha 58,7 mikrosekundni yoʻqotadi va oy vaqtini Yer vaqtidan uzoqlashtiradigan boshqa davriy oʻzgarishlar bilan birga keladi.

NASA yaqin yillarda Oyga astronavtlar joʻnatishni va Marsga boʻlajak missiyalar uchun zamin yaratishga yordam beradigan ilmiy oy bazasini qurishni maqsad qilgan. Saʼy-harakatlarga oʻnlab kompaniyalar, kosmik kemalar va mamlakatlar jalb qilingan.

OSTP rasmiysining taʼkidlashicha, yagona Oy vaqti standartisiz kosmik kemalar oʻrtasida maʼlumotlar uzatish xavfsizligini taʼminlash va Yer, Oy sunʼiy yoʻldoshlari, bazalar va kosmonavtlar oʻrtasidagi aloqa sinxronlashtirilishini taʼminlash qiyin boʻladi.

Vaqt oʻrtasidagi nomuvofiqliklar, shuningdek, xaritalash va oydagi yoki uning orbitasidagi pozitsiyalarni aniqlashda xatolarga olib kelishi mumkin, dedi rasmiy.

Yerda koʻpchilik soatlar va vaqt zonalari Muvofiqlashtirilgan universal vaqt yoki UTCga asoslangan. Ushbu xalqaro miqyosda tan olingan standart butun dunyo boʻylab turli joylarda joylashtirilgan atom soatlarining keng global tarmogʻiga tayanadi. Ular atomlar holatidagi oʻzgarishlarni oʻlchaydilar va oxir-oqibat aniq vaqtni tashkil etadigan oʻrtacha qiymatni yaratadilar.

OSTP rasmiysiga koʻra, Oy yuzasida atom soatlarini joylashtirish kerak boʻlishi mumkin.

Rasmiy shuningdek, tijorat faoliyati oygacha kengayib borayotganligi sababli, operatsiyalarni muvofiqlashtirish, tranzaksiyalarning ishonchliligini taʼminlash va oy savdosi logistikasini boshqarish uchun yagona vaqt standarti muhim boʻlishini aytdi.

Maʼlumot oʻrnida, Xitoy oʻtgan yili 2030 yilga borib Oyga birinchi kosmonavtlarini qoʻyish niyatida ekanini aytgan. Yanvar oyida Yaponiya Oyga kosmik kema qoʻygan beshinchi davlat boʻldi. Hindiston oʻtgan yili Oyning oʻrganilmagan janubiy qutbi yaqiniga kosmik kemani qoʻndirgan birinchi davlat boʻldi va 2040 yilgacha Oyga astronavt joʻnatish rejasini eʼlon qildi.

"Qiyin oy sharoitida ishlash uchun zarur boʻlgan aniqlik va chidamlilikni taʼminlaydigan mos standartni aniqlashda AQSh rahbariyati barcha kosmosdagi davlatlar uchun foydali boʻladi", deyiladi OSTP memorandumida.

Muvofiqlashtirilgan Oy vaqtini qanday amalga oshirishni aniqlash xalqaro kelishuvlarni talab qiladi va bu mamlakatlarning kosmosda va oyda qanday harakat qilishini oʻz ichiga olgan Artemida kelishuvi deb nomlangan paktni imzolagan 36 davlat oʻrtasida boʻladi. AQShning koinotdagi ikki asosiy raqibi Xitoy va Rossiya Artemida kelishuvini imzolamagan.

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Xalqaro elektraloqa ittifoqi muvofiqlashtirilgan universal vaqtni xalqaro standart sifatida belgilaydi.