Vizalar: Oʻzbekistonga ochiq va yopiq davlatlar

Pasport va vizalarga sayohat hujjatlari sifatida faqat Birinchi jahon urushidan keyin zarurat paydo boʻlgan. Oʻzi aslida nega viza talablari bor, nega ayrim davlatlarda cheklovlar mavjud, Oʻzbekiston fuqarolari qaysi davlatlarga qiyinchiliksiz bora oladi, hammasini ketma-ket sanab oʻtamiz.

Viza siyosati

Davlatlarning chet el fuqarolariga nisbatan viza cheklovlarini qoʻyishining asosiy sabablari noqonuniy immigratsiyani cheklash, xavfsizlik muammolarini bartaraf etishdir. Odatda, davlatlar siyosiy jihatdan beqaror va nodemokratik mamlakatlar fuqarolari bilan bir qatorda kambagʻal mamlakatlar fuqarolariga ham viza cheklovlarini qoʻyadi, chunki bu mamlakatlardan kelgan odamlar noqonuniy immigratsiyaga intilish ehtimoli koʻproq deb hisoblanadi. Viza cheklovlari, shuningdek, boshqa davlat fuqarolari terrorist yoki jinoyatchi boʻlish ehtimoli koʻproq boʻlgan yoki xorijiy taʼsirni oʻz hukmronligiga tahdid deb biladigan avtokratik rejimlar tomonidan qabul qilinganda ham joriy etilishi mumkin. London Iqtisodiyot maktabi professori Erik Noymeyerning fikricha:
Mamlakat qanchalik kambagʻal, nodemokratik va qurolli siyosiy toʻqnashuvlarga koʻproq duchor boʻlsa, uning passport egalariga nisbatan viza cheklovlari joriy etilishi ehtimoli shunchalik yuqori. Xuddi shu narsa oʻtmishda fuqarolari terrorchilik harakatlarining asosiy aybdorlari boʻlgan mamlakatlar uchun ham amal qiladi.

Viza berish uchun toʻlov ham olinishi hech kimga sir emas; Bular ham koʻpincha oʻzaro boʻladi - shuning uchun agar A mamlakati B mamlakat fuqarolaridan viza uchun 50 AQSh dollari undirsa, B mamlakati ham odatda A mamlakatiga tashrif buyuruvchilar uchun bir xil miqdorni oladi. Toʻlov har bir elchixonaning ixtiyoriga koʻra boʻlishi mumkin. Shunga oʻxshash oʻzaro munosabat koʻpincha viza muddatiga (mamlakatga kirishni soʻrashga ruxsat berilgan davr) va viza bilan kirishga urinib koʻrish mumkin boʻlgan kirishlar soniga nisbatan qoʻllaniladi. Barmoq izlari va fotosuratlarni talab qilish kabi boshqa cheklovlar ham oʻzaro boʻlishi mumkin. Baʼzi mamlakatlar uchun viza arizasini tez mudatda koʻrib chiqish qoʻshimcha toʻlovlarni talab qiladi.

Hukumat organlari chet el fuqarolarining kirishiga odatda uchta usulda maʼmuriy cheklovlar qoʻyadi - fuqarolari vizasiz kirishi mumkin boʻlgan mamlakatlar, fuqarolari kelganda vizani olishlari mumkin boʻlgan davlatlar va fuqarolaridan oldindan viza talab qiladigan mamlakatlar. Oldindan vizaga muhtoj boʻlgan fuqarolarga, odatda, ularni oʻz mamlakatining diplomatik vakolatxonasidan olish tavsiya etiladi. Bir qator davlatlar viza talab qiladigan mamlakatlar fuqarolariga ularni onlayn tarzda olishlariga ruxsat beradi.

Har bir mamlakatda odatda turli nomlarga ega koʻplab toifadagi vizalar mavjud. Vizalarning eng keng tarqalgan turlari va nomlari quyidagilardan iborat:

Maqsad boʻyicha:

Tranzit vizalar - Berilgan mamlakat orqali ushbu mamlakatdan tashqaridagi manzilga oʻtish uchun.

Tranzit vizalarining amal qilish muddati odatda qisqa muddatlar bilan cheklanadi, masalan, mamlakatning kattaligiga yoki maʼlum bir tranzit marshrutining sharoitlariga qarab bir necha soatdan oʻn kungacha boʻlishi mumkin. Ular ham 2ga boʻlinadi:

1.  Baʼzi mamlakatlar oʻz aeroportlari orqali hatto passport nazoratisiz oʻtish uchun havo yoʻli tranzit vizasi.
2.  Samolyotlarda, kemalarda, poyezdlarda, yuk mashinalarida, avtobuslarda va boshqa xalqaro transport vositalarida ishlaydigan yoki oʻqitiladigan shaxslarga beriladigan ekipaj aʼzosi, styuard yoki haydovchi vizasi.

Qisqa muddatli yoki mehmon vizalari

Taklif qilingan mamlakatga qisqa muddatli tashriflar uchun:

1.  Xususiy viza, mamlakat aholisining taklifiga binoan shaxsiy tashriflar uchun.
2.  Turistik vizalar, cheklangan vaqt davomida sayohat qilish uchun, bunda biznes faoliyatiga ruxsat berilmaydi.
3.  Tibbiy viza, tashrif buyurilgan davlat shifoxonalari yoki boshqa tibbiy muassasalarda diagnostika yoki davolanish kursini oʻtkazish uchun.
4.  Biznes vizasi, mamlakatda tijorat bilan shugʻullanish uchun. Ushbu vizalar odatda doimiy ishga joylashishda istisno qiladi, chunki buning uchun ish vizasi talab qilinadi.
5.  Ishchi dam olish vizasi, mamlakatlar oʻrtasida sayohat qiluvchi shaxslar uchun ishchi taʼtil dasturini taklif qiladi, bu yoshlarga sayohat paytida vaqtinchalik ish bilan shugʻullanish imkonini beradi.
6.  Musobaqalarda, konsertlarda, shoularda va boshqa tadbirlarda ishtirok etuvchi sportchilar va ijrochilarga (va ularning yordamchi xodimlariga) beriladigan sport yoki badiiy viza.
7.  Madaniy almashinuv vizasi odatda madaniy almashinuv dasturida ishtirok etayotgan sportchilar va ijrochilarga beriladi.
8.  Qochqinlar vizasi taʼqiblar, urush yoki tabiiy ofat xavfidan qochgan shaxslarga beriladi.
9.  Ziyorat vizasi: bu turdagi vizalar asosan diniy marosimlarda qatnashish niyatida boʻlganlarga beriladi. Bunday vizalar odatda nisbatan tez va arzon narxlarda olinishi mumkin; Ulardan foydalanadiganlar odatda faqat guruh sifatida sayohat qilishlari mumkin. Bunga eng yaqin misol Saudiya Arabistonining Haj vizasi.

Uzoq muddatli vizalar

Nisbatan uzoq muddatda qolish uchun amal qiladigan vizalar quyidagilardan iborat:
1.  Talabalik vizasi (AQShda F-1), bu uning egasiga berilgan mamlakatdagi oliy taʼlim muassasasida oʻqish imkonini beradi. F-2 vizasi talabaning qaramogʻidagi shaxslarga AQShda ularga hamrohlik qilish imkonini beradi.
2.  Tadqiqot vizasi, qabul qiluvchi mamlakatda amaliyot ishlarini olib borayotgan talabalar uchun.
3.  Vaqtinchalik ishchi vizasi, qabul qiluvchi mamlakatda oldindan tasdiqlangan ishga joylashish uchun. Ularni olish odatda qiyinroq, lekin biznes vizasiga qaraganda uzoqroq muddatga amal qiladi. Bunga misol qilib Qoʻshma Shtatlarning H-1B va L-1 vizalarini keltirish mumkin. Muayyan mamlakatga qarab, vaqtinchalik ishchi maqomi doimiy rezident maqomiga yoki fuqarolikka aylanib ketishi mumkin.
4.  Jurnalistlik vizasi, baʼzi davlatlar oʻz axborot tashkilotlariga chet eldan ushbu kasbdagi odamlarni jalb qiladi. Buni talab qilayotgan davlatlar qatoriga Kuba, Xitoy, Eron, Yaponiya, Shimoliy Koreya, Saudiya Arabistoni, AQSh (I-viza) va Zimbabve kiradi.
5.  Yashash vizasi, mezbon mamlakatda uzoq muddatli yashash huquqini olgan shaxslarga beriladi. Baʼzi mamlakatlarda, masalan, Yangi Zelandiyada, uzoq muddatli viza olish davlat fuqaroligi maqomini olish uchun zarur qadamdir.
6.  Siyosiy boshpana vizasi, oʻz mamlakatida siyosiy faoliyati yoki qarashlari, xususiyatlari yoki ijtimoiy guruh bilan aloqasi tufayli taʼqibdan aziyat chekkan yoki asosli ravishda qoʻrqqan odamlarga beriladi.
7.  Baʼzi boshqa turdagi uzoq muddatli vizaga ega boʻlgan oila aʼzolariga (masalan, vaqtinchalik ishchi vizasiga ega boʻlgan malakali xodimning turmush oʻrtogʻi va farzandlariga) beriladigan qarovchilik vizasi.

Xoʻsh, Oʻzbekiston fuqaroligi passporti bilan qaysi davlatlarga viza talab qilinmaydi?

Shimoliy va Lotin Amerikasi: 

Dominika — 21 kun; 
Barbados — 28 kun; 
Antigua va Barbuda — 1 oy; 
Sent-Vinsent va Grenadina — 1 oy; 
Ekvador — 3 oy; 
Gaiti — 3 oy.

Afrika: 

Seyshel orollari — 1 oy; 
Namibiya — 2oy;

Yevropa: 

Rossiya; Belarus; Armaniston; Gruziya; Kosova — 90 kun; 
Moldova — 90 kun; 
Ukraina — 90 kun.

Okeaniya: 

Kuk orollari — 1 oy; 
Mikroneziya Federativ Shtatlari — 1 oy; 
Niue — 1 oy; 
Tuvalu — 1 oy; 
Samoa — 60 kun.

Osiyo: 

Qozogʻiston; Malayziya — 30 kun; 
Turkiya — 30 kun; 
Qirgʻiziston — 60 kun; 
Ozarbayjon — 90 kun.

Yaqinda Oʻzbekiston fuqarolari 30 kundan oshmagan muddatda Birlashgan Arab Amirliklari hududida boʻlishi davrida viza talablaridan ozod etildi. Shunday qilib BAAni ham viza talab qilinmaydigan davlatlar qatoriga qoʻshsak boʻladi.

Bundan tashqari, Oʻzbekiston fuqarolaridan viza olmasdan borishlari mumkin boʻlgan boshqa davlatlar ham mavjud. Biroq vizalar belgilangan mamlakatga kelganda aeroportda yoki oldindan onlayn tarzda olinishi lozim boʻladi. Bu davlatlar: Boliviya, Yamayka; Nikaragua. Mali; Gambiya; Burundi; Kabo-Verde; Komor orollari; Jibuti; Gvineya-Bisau; Keniya; Madagaskar; Mavrikiy; Mozambik; Togo; Uganda; Zambiya; Palau. Iordaniya, Kambodja, Laos, Livan, Makao, Maldiv, Nepal, Shri-Lanka, Suriya, Tailand, Timor-Leshte.

Gulnoza Qodirova tayyorladi.