Isroilning harbiy muvaffaqiyatlari siri nimada?

Yaqin Sharqda urush olovi oʻchmayapti. 2023 yil 7 oktabrda HAMASning Isroil qishloqlariga hujumidan keyin Yahudiy davlati armiyasi SAXAL ipini uzgan qopagʻon it kabi Gʻazo sektoriga tashlanib, 50 mingga yaqin falastinlikni oʻldirdi, qurbonlarning aksariyati ayollar va bolalar. Harbiy aviatsiya va raketa zarbalari Gʻazo sektorini tiklab boʻlmas darajada vayron qildi.

AQSh va Gʻarb qoʻllab-quvvatlashidan havolangan vahshiy yahudiy askarlari xalqaro huquq qoidalariga tupurgani yetmagandek, oddiy insoniylik tamoyillarini ham unutgan. Har qanday urushda ham tegilmaydigan jurnalistlar, shifokorlar va xalqaro tashkilotlarning vakillarini ham oʻldirmoqda. 

Yahudiy davlati hukumati hatto BMT bosh kotibini person non grata deb eʼlon qildi. BMT nizomini shu tashkilot minbarida turib yirtib tashlagan yahudiy davlati bosh vaziri Netanyahu buyrugʻi bilan falastinliklarni genotsid qilayotgan yahudiy armiyasining qilmishlarini hayvonga mengzalsa, hayvon ham xafa boʻladi. Chunki hatto eng vahshiy va yirtqich hayvonda ham prinsiplar va mehr-shafqat bor. Sababi esa oddiy: yahudiylar oʻzlarini dunyodagi eng mukammal, oliy va ulugʻ millat deb biladi, boshqalarni odam hisoblamaydi. Netanyahuning falastinliklarni va livanliklarni hayvondan battar xor qilib qirayotganini faqat shu mafkura bilan tushuntirish mumkin. Bunday notoʻgʻri, kulgili va iflos mafkura oldida fashistlar ham tan berib, uyalib qolgan boʻlsa kerak.

“Hizbulloh”ga nima qizigʻi bor?

Gʻazo sektoridagi mojarolarga Eron va uning proksi tuzilmasi boʻlmish “Hizbulloh” ham “ochko” olish, oʻzining azaliy dushmanidan qasos olishga baho sifatida qaramoqda. Hizbulloh otgan raketalar faqat Gʻarbiy sohildagi bir falastinlik ishchini oʻldirdi xolos, birorta ham yahudiylarga zarar yetkaza olmadi. Chunki AQSh va Gʻarb, hatto arab davlatlari harbiylari ham shia tuzilmalari otgan raketalarning Isroilga zararini kamaytirish uchun xizmat qilmoqda.

2024 yil sentabrida Isroil Hizbulloh va uning ittifoqchilariga qarshi operatsiyani davom ettirib, Yaqin Sharqda muhim harbiy muvaffaqiyatlarni namoyish etdi, afsuski. Asosiy voqea Hizbulloh rahbari Hasan Nasrullohning yoʻq qilinishi boʻldi, bu aniq razvedka va uning Bayrutdagi bunkerini yalpi bombardimon qilish bilan amalga oshirildi. Bu Hizbullohning muvofiqlashtirish imkoniyatlarini jiddiy ravishda zaiflashtirdi.

Isroil, shuningdek, Livandagi shia jangarilari va Yaman xusiylariga ham qarshi baravar urush olib bormoqda.

AQSh esa mintaqadagi keskinlashuvga munosabat bildirib, oʻz ittifoqchisi boʻlmish Yahudiy davlatini himoya qilish uchun qoʻshimcha harbiylarini joʻnatdi. Vashington Isroilning harakatlarini qoʻllab-quvvatlashini bildirdi, biroq keng koʻlamli mojaroning oldini olish uchun vaqtinchalik sulh tuzish imkoniyatini ham taklif qildi. AQSh prezidentligiga demokratik partiyadan nomzod Kamala Harris esa AQSh Isroilni himoya qilish uchung jangga kirmasligini aytdi.

«Mening fikrimcha, Amerika qoʻshinlari Isroilni himoya qilmaydi va mintaqaga kirmaydi. Eronning AQSh manziliga tahdidlari, bizning va mintaqadosh ittifoqchilarimizning manfaatlarini jiddiy qabul qilish kerak. Mening Isroil oʻzini Erondan mustaqil ravishda himoya qila olishga boʻlgan ishonchim oʻzgargani yoʻq», degan Harris.

Isroilning muvaffaqiyat omillari:

1. Yuqori razvedka imkoniyatlari: AQSh va Gʻarbning tekin mablagʻlari va tayyorgarlikdan oʻtkazishi yordamida shakllangan Isroil razvedka idoralari juda kuchli ishlaydi. Raketa va aviatsiya zarbalarining aniqligi ham kuchli razvedka sharofati bilan taʼminlandi. Bu minimal yoʻqotishlar bilan operatsion maqsadlarga erishish imkonini berdi. Eron va eronparrast shia jangarilari yuqori martabali rahbarlarining oson yoʻq qilinayotgani ham yahudiy davlati razvedkasining muvaffaqiyati. Eronliklar orasida shakllantirgan keng koʻlamli va samarali agentura tarmogʻidan barcha sirlardan va maʼlumotlardan oʻz vaqtidan xabar topish, oʻz operatsiyalarini muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun foydalanmoqda.

Eronning sobiq prezidenti Ahmadinajodning aytishicha, Eronda Isroilga qarshi maxfiy departament tuzilgan. Biroq keyinchalik hatto shu departament boshligʻi ham Isroil razvedkasining agenti boʻlib chiqqan.

Hatto “Isroil razvedkasi 7 oktabrdagi HAMAS hujumini oldindan bilmay qoldi”, degan kinoyalar ham asossiz ekani ayon boʻlmoqda. Demak, Isroil razvedkasi 7 oktabr hujumini oldindan bilgan, biroq bunga yoʻl qoʻyib bergan. Hatto ekspertlarning aytishicha, HAMAS ham aslida Isroil razvedkasi tomonidan, Falastin ozodlik harakatiga qarshi tashkilot sifatida tuzilgan va Falastinnni ikkiga – Gʻazo sektori va Gʻarbiy sohil qismiga boʻlib tashlashga xizmat qilgan.

2. Ilmiy-texnologik ustunlik. AQSh va Gʻarbning moliyaviy hamda harbiy texnikaviy yordamida natijasida Isroil barcha sohalarda texnologik muvaffaqiyatlarga erishgan. Yahudiy davlatining razvedka yordami hamda texnologik ustunligi yordamida 17 senyatbr kuni Hizbulloh jangarilari tutayotgan peyjerlarni portlatib yuborildi - 37 kishi oʻldi, 100 dan ziyod odam yaralandi. Keyinchalik esa bu portlatkich modda oʻrnatilgan peyjerlar Yahudiy davlati razvedkasining maxsus operatsiyasi doirasida shia jangarilari tomonidan ommaviy sotib olingan va mansabdorlar shu peyjerlar bilan taʼminlangan. Chunki uyali aloqa telefonlari va ularni ishlatayotgan odamning lokatsiyasini sunʼiy yoʻldosh va boshqa texnologiyalar yordamida aniqlash oson. Peyjerlar esa bu jihatdan xavfsizroq edi.

2. Zamonaviy havo hujumiga qarshi mudofaa tizimlari: Isroil Eronning raketa hujumlarini muvaffaqiyatli qaytardi, uchirilgan raketalarning muhim qismini tutib oldi.

3. Xalqaro yordam: AQSh va Yevropa mojaro koʻlamini minimallashtirishga harakat qilsa-da, “Isroilning oʻzini himoya qilish huquqini tan oladi va diplomatik yordam beradi”.

Hizbullohning muvaffaqiyatsizlik sabablari

2024 yil sentabr va oktabr oylarida Eronning shia proksi guruhlari, jumladan, Hizbulloh, mamlakatning shimoliy hududlarini beqarorlashtirish va IDga (Isroil armiyasi) bosimni kuchaytirishga faol urinishlariga qaramay, Isroilga qarshi kurashda katta muvaffaqiyatsizliklarga duch keldi. Muvaffaqiyatsizlikning asosiy sabablaridan biri Isroilning muvaffaqiyatli taktikasi va strategik tayyorgarligi, shuningdek, Hizbullohning yuqori martabali qoʻmondonlarini yoʻq qilish va ularning infratuzilmasini yoʻq qilish kabi muvofiqlashtirilgan razvedka operatsiyalari bilan bogʻliq.

Qolaversa, muvaffaqiyatsizlikning eng katta sababi – mintaqadagi Isroil raqiblarining orasida yakdillik yoʻq. Arablar va forslar, sunniylar va shialar, turklar va forslar... xullas hech kim birikishga, yagona musht boʻlishga rozi boʻlmaydi. Demakki, Isroil agressiyasiga qarshi tura olishga qodir yagona harbiy-siyosiy strategiya ham yoʻq.

Ayniqsa, arab mamlakatlari tomonidan yetarlicha yordam koʻrsatilmagan. Vaziyat keskinlashganiga qaramay, hech bir yirik arab davlati, jumladan Saudiya Arabistoni va BAA Hizbullohga toʻgʻridan-toʻgʻri harbiy yordam koʻrsatmadi. Eronning mintaqadagi taʼsiri zaiflashib, Yaqin Sharqdagi shia proksi guruhlari imkoniyatlarini cheklanishidan arablar ham turklar manffatdor ekanidan koʻz yumib boʻlmaydi. Soʻnggi yillarda kuchaygan siyosiy va harbiy yakkalanish ham Hizbullohning muvaffaqiyatsizliklariga sabab boʻldi.

Ammo Hizbullohning eng katta kamchiligi – bu uning asil maqsadi va bayonotlari oʻrtasidagi muvofqilikning yoʻqligi boʻlsa kerak. Chunki, tahlilchilarning fikricha,  Eron va eronparast guruhlarning jangarilari musulmonlar yoki Falastin manfaatlari uchun kurashmayapti – ular shialarning mintaqadagi hukmronligini taʼminlash uchun kurashyapti.

Endi nima boʻladi?

Ehtimol, kelgusi oylarda Isroil Livandagi Hizbullohning asosiy infratuzilma obʼektlarini faol ravishda yoʻq qilishda davom etadi. Tashkilot qarshilik koʻrsatishda Isroil shimoliga zarba berishda davom etayotgan boʻlsa-da, qoʻmondonlar va infratuzilma boʻyicha strategik yoʻqotishlari uni sezilarli darajada himoyasiz qoldiradi. AQSh va Yevropa Ittifoqining oʻt ochishni toʻxtatishga chaqirish boʻyicha oʻsib borayotgan diplomatik saʼy-harakatlari keskinlashuvni vaqtincha sekinlashtirishi mumkin, ammo vaziyatning toʻliq barqarorlashishini kutmaslik kerak. Isroilning tinchib ketishini ham kutmaslik kerak.

Zero, Isroilning azaliy taktikasi shunday: falastinliklar mahallasiga dabdurustdan, arzimagan bahona bilan bostirib kirib, tinch va qurolsiz aholi vakillarini qamoqqa oladi, kaltaklaydi va haqorat qiladi. Keyin birorta qurolsiz falastinlik bola tosh otsa, “mana, bizga terror xavf solyapti, hujum qilishyapti” deb butun dunyoga jar soladi, tulkilik va shallaqilik qilib oʻzini jabrdiyda qilib koʻrsatadi, AQSh va Gʻarbdan navbatdagi yirik moliyaviy va harbiy yordam oladi. Keyin esa tanklar va aviatsiya bilan falastinlik ustiga bostirib kirib, minglab begunoh falastinliklarni qirib tashlaydi. Umuman olganda, yahudiylar diniga koʻra, Falastin yerlari - yahudiylarga “vaʼda qilingan yer”, bu yerda faqat ular yashashga haqli emish. Shu bois, yahudiy davlatining oliy maqsadi bitta – falastinliklarni butunlay qirib tashlab yoki koʻchirib yuborib, “tozalangan” hududga yahudiylarni koʻchirib kelish, butun mintaqani yahudiylar hukmronligiga oʻtkazish, Falastin davlati tuzilishiga yoʻl qoʻymaslik xolos. Qolgan barcha bahona va vaysashlar shunchaki koʻzboʻyamachilik. Demakki yahudiy davlati bor ekan, uni AQSh va Gʻarb dastaklashda davom etaverar ekan, Yaqin Sharqda tinlik va osoyishtalik oʻrnatilmaydi. Yahudiy davlati oʻz oliy maqsadiga erishmagunicha vahshiyliklarini va qonxoʻrliklarini davom ettiraveradi.