Dunyodagi qurolli mojarolar soni rekord darajaga yetdi

Shvetsiyaning Uppsala universiteti olimlari 2023 yil dunyoda rekord darajadagi qurolli mojarolar sodir boʻlganini maʼlum qildi: 59 ta urush va davlatlar ishtirokidagi toʻqnashuvlar.

 Bu 1946 yilda maʼlumotlar yigʻish boshlanganidan beri maksimal koʻrsatkichdir.

Avvalgi yuqori natijalar 2020 va 2022 yillarda kuzatilgan boʻlib, ushbu yillarda jami 56 ta mojaro kuzatilgan. 

Shu bilan birga, tahlilchilarning qayd etishicha, 2022 yilga nisbatan urush va toʻqnashuvlar oqibatida halok boʻlganlar soni ikki baravar kamaygan, bu asosan Efiopiyaning Tigray mintaqasida oʻta qonli urushning tugashi bilan bogʻliq.

«Biroq biz hali ham bir qancha favqulodda halokatli urushlar davom etayotganini koʻrishimiz mumkin, masalan, oʻtgan yili deyarli 71 000 kishining hayotiga zomin boʻlgan Ukrainadagi urush va Isroilning HAMASga qarshi urushi, UDP 2023 yilda 22 000 dan ortiq oʻlimni qayd etgan», - deydi tahlilchi Shon Devis.

2023 yilda toʻqqizta urush (yiliga 1000 dan ortiq odamning hayotiga zomin boʻlgan mojarolar) boʻlgan. Koʻpgina urushlar Afrikada sodir boʻlgan, 2023 yilda boshlangan Sudandagi fuqarolar urushi Ukraina va Isroil-Falastindagi urushlardan keyin yilning uchinchi eng halokatli mojarosiga aylandi.

Koʻpgina mojarolarda tinch aholi ham urushayotgan tomonlar tomonidan nishonga olinadi. USDP oʻtgan yili tinch aholiga nisbatan bir tomonlama zoʻravonlik tufayli oʻlimlarning umumiy sonining kamayishini qayd etgan boʻlsada, minglab tinch aholi Sudan, Burkina-Faso, Isroil va Myanmadagi mojarolarda ushbu turdagi zoʻravonlik qurboni boʻldi. Umuman olganda, ushbu turdagi maqsadli zoʻravonlik natijasida 10 000 dan ortiq tinch aholi oʻlimi qayd etilgan.

«Toʻqqizinchi yildirki, IShID, yaʼni Daesh nomi bilan ham tanilgan, bir tomonlama zoʻravonlik natijasida eng koʻp tinch aholini oʻldirgan guruh boʻldi, biroq umumiy soni oʻtgan yilga nisbatan keskin kamaygan. Guruh 16 davlatda faol boʻlgan. Bu yerda ular otishmalar va yirik muvofiqlashtirilgan xudkush portlashlar kabi turli xil tadbirlarni amalga oshirdilar », dedi Tereza Pettersson, USDP katta tahlilchisi va loyiha menejeri.

Aksariyat nodavlat mojarolar Lotin Amerikasida, asosan Meksika va Braziliyada sodir boʻladi. Bu yerda zoʻravonlik  va giyohvandlik sabab toʻqnashuvlar kelib chiqadi.