Mashhur obidalarning koʻchma va asl nusxalari (foto)

Har bir davlatning oʻz “tashrif qogʻozi” ga aylangan bino yoki inshooti bor. Yaʼni oʻsha joyni eshitgan odam qaysi davlat haqida gap ketayotganini tezda anglaydi. Ammo koʻpchilikka mashhur boʻlgan binolarning oʻzi joylashgan davlatdagi boshqa shahrida yoki boshqa davlatlarda ham maketlari, yaʼni nusxalari quriladi.

Masalan Parijdagi mashhur Eyfel minorasining Tokio, Las-Vegas, Xitoyda nusxalari mavjud. Yoki boʻlmasa, Hindistondagi Tojmahalning Bangladesh, AQSh va hatto Dubayda ham nusxalari bor.

Bunga sabab nima? Oʻz ulardan nima uchun nusxa koʻchiriladi?

Bunga sabab, birinchi oʻrinda turizm, yaʼni mashhur binolarning nusxalari asl joyga sayohat qila olmaydigan sayyohlarni jalb qilishi mumkin. Ushbu nusxalar odamlarga oʻz mamlakatidan chiqmasdan mashhur binoning arxitekturasi va madaniyatini his qilish imkonini beradi. Masalan, ABC News nashrining yozishicha, Sharqiy Xitoyning Xanchjou shahri chekkasida odamlar Eyfel minorasini koʻrish uchun samolyotga chiqishlari shart emas. Buning sababi Parij ularning mahallasida joylashgan.

Bundan tashqari yana bir nechta sabablar mavjud:

1. Madaniy almashinuv: Respublikalar turli mamlakatlar oʻrtasida madaniy almashinuv va tushunishni rivojlantirish uchun xizmat qilishi mumkin. Mashhur binolarning nusxalarini qurish orqali mamlakatlar oʻzlarining madaniy meroslarini namoyish etishlari va boshqa madaniyatlarga boʻlgan hurmatni oshirishlari mumkin.

2. Taʼlim va tadqiqot: Mashhur binolarning nusxalari talabalar va tadqiqotchilarga ushbu ramziy inshootlarning arxitekturasi va tarixini yaqindan oʻrganish imkonini beruvchi taʼlim vositasi sifatida ham xizmat qilishi mumkin.

3. Investitsiyalar va rivojlanish: Mashhur binolarning nusxalarini qurish investitsiyalarni jalb qilish va maʼlum bir hududda iqtisodiy rivojlanishni kuchaytirish usuli boʻlishi mumkin. Sayyohlar va tashrif buyuruvchilar koʻpincha ushbu nusxalarga jalb qilinadi, bu esa oʻz navbatida mahalliy korxonalar va jamoalar uchun daromad keltirishi mumkin. Binolarning shu maqsadda qurilgan nusxalari koʻpincha istirohat bogʻlari yoki shahar markazlariga quriladi.

Dunyodagi eng koʻp takrorlangan bino yoki inshootlar 5 taligi:

1. Fransiyaning Parij shahridagi Eyfel minorasi.

Eyfelning ajoyib dizayni va global tan olinishi uni dunyoning turli mamlakatlarida nusxalar va taqlidlar uchun mashhur chizgiga aylantirgan. Parijning bu mashhur inshooti dunyoning turli joylarida, jumladan Tokio, Las-Vegas va Xitoyda oʻz nusxalariga ega.

2. Hindistonning Agra shahridagi Toj Mahal

Shoh Jahon suyukli xotini Mumtoz Mahal begimga atab vafotidan soʻng qurdirgan ushbu goʻzal maqbaraning bir necha nusxalari ham mavjud.

Jumladan, Shoh Jahonning vorisi Avrangzeb ham loyihani koʻchirib, onasini eslatish uchun Aurangobodda Bibi Ka Maqbarani qurdi.

Nusxa koʻchirishga harakat qilgan faqat Avrangzeb emasdi. AQShning sobiq prezidenti Donald Tramp Atlantik-Siti shahrida yodgorlikka oʻxshab kazino va mehmonxona qurdi. Unga "Tramp Toj Mahal" deb nom berdi va uni "dunyoning sakkizinchi moʻʼjizasi" deb atadi. Shuningdek, bu inshootning Bangladesh va Dubayda ham nusxalari mavjud.

3. Nyu-York bandargohidagi Ozodlik haykali

Rimning ozodlik maʼbudasi Libertasning figurasi aks etgan ushbu inshoot dunyodagi eng taniqli diqqatga sazovor joylardan biri. Asl nusxasi Nyu-York shahrida joylashgan bu haykal turli joylarda, jumladan Fransiya, Las-Vegasda oʻz nusxalariga ega.

4. Italiyadagi Piza minorasi

Bu ramziy minora oʻzining oʻziga xos suyanchigʻi bilan mashhur. Butun dunyoda minoraning bir nechta nusxalari mavjud, ulardan eng mashhuri Illinoys shtatining Niles shahrida joylashgan

5. Oq uy: Amerika Qoʻshma Shtatlari Prezidentining rasmiy qarorgohi

Oq uy Vashingtondagi Pensilvaniya avenyusida joylashgan boʻlib, 1800 yilda Jon Adamsdan keyin har bir AQSh prezidentining qarorgohi boʻlib kelgan. "Oq uy" atamasi koʻpincha prezident va uning maslahatchilarining metonimi sifatida ishlatiladi. Mazkur inshoot ham bir nechta nusxalariga ega: ulardan biri Xitoyda, ikkinchisi Gruziyada.

Bunday nusxalar va maketlar qurilishining foydali tomonlari koʻp boʻlishiga qaramay ular hech qachon asl binoning mohiyatini yoki ruhini toʻliq aks ettira olmaydi. Yaʼni tanganing ikkinchi tarafi ham bor. Masalan, tarixiy binolarning nusxalarini qurish orqali asl inshootning tarixiy ahamiyati kamayishi mumkin. Asl bino oʻziga xosligini yoʻqotishi va shunchaki nusxa bilan bogʻlanishi mumkin. Yoki nusxalarda koʻpincha xarajatlarni kamaytirish uchun arzonroq materiallardan foydalaniladi, bu esa binoning sifati va "uzoq umr koʻrish" ining pasayishiga olib kelishi mumkin. Natijada, asl nusxaning ham mustahkamligi va haqiqiyligiga shubha uygʻotishi mumkin.

Mashhur binolarning nusxalarini koʻchirishda Xitoyga teng keladigani yoʻq. Tarix davomida Xitoy boshqa mamlakatlar va madaniyatlarning qirralarini oʻzlashtirish va ularni oʻziga xos qilishda ajoyib darajada yaxshi boʻlgan. Xitoyning Gʻarb arxitekturasi haqidagi "Original nusxalar" kitobi muallifi Byanka Boskerning aytishicha,Xitoyda ikki ming yildan ortiq vaqtga borib taqaladigan arxitektura taqlid qilish anʼanasi bor". U yerda butun mamlakat boʻylab tarqalib ketgan Eyfel minorasi, London koʻprigi, Venetsiya kanallari... Londonning butun mahallalari, Vashingtondagi Oq uy yoki Buyuk devorning sodiq dam olish joylarini topish mumkin.

Oʻzbekistonda ham istirohat bogʻlari, parklarda Eyfel yoki Pizza minorasining kichik nusxalariga koʻzingiz tushgan boʻlishi mumkin.Bular iqtisodiy rivojlanishni kuchaytirish usuli sifatida qurilgan. Yaʼni tashrif buyuruvchilarning eʼtibori ushbu maketlarga tushadi va tashkilotlarga daromad keltiradi.

Odinaxon Dehqonova tayyorladi.